Czy w Przemyślu powstanie Park Kulturowy?

Celem twórców koncepcji Parku Kulturowego Stare Miasto w Przemyślu jest usunięcie nieestetycznych i często nielegalnych elementów krajobrazu miejskiego na rzecz gustownych i wpasowujących się w architekturę i styl naszego zabytkowego miasta szczegółów, które przede wszystkim przyczynią się do zachowania dziedzictwa kulturowego Przemyśla.

Nie chodzi o wyburzanie, czy budowanie nowych obiektów. Jak podkreśla radny Mirosław Majkowski, twórca tej koncepcji, chodzi jedynie o uporządkowanie stanu istniejącego z poszanowaniem historii i potrzeb mieszkańców Przemyśla.

Pisaliśmy o tym:

Według twórców uchwały, ten dokument ma wskazać kierunki rozwoju przemyskiej starówki.

- Chcemy stworzyć swego rodzaju strefę ekonomiczną, która stanie się katalizatorem działań na tym obszarze, żeby przestał być obszarem zdegradowanym, a żeby zaczął się rozwijać – twierdzi Mirosław Majkowski - Cały obszar parku został podzielony na strefy i każda z nich została zdefiniowana przez fachowców. W uchwale znajdują się konkretne zapisy dotyczące każdej z tych stref. To jest dokument, którego nie było w mieście od wielu lat, który uporządkuje przestrzeń starego miasta.

Przemyska starówka Pomnikiem Historii

Malownicze, tarasowe położenie miasta nad Sanem wraz z zagęszczeniem historycznej zabudowy składają się na unikalną, malowniczą panoramę miasta, która w niemal niezmienionej formie przetrwała ponad 250 lat.

Ze względu na tę zachowaną ciągłość historyczną zarówno układu urbanistycznego, jak i historycznej zabudowy zespół staromiejski w Przemyślu został uznany rozporządzeniem z dnia 10 grudnia 2018 przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Pomnikiem Historii.

Od tej pory zespół zabytkowy Przemyśla jest objęty szczególną ochroną konserwatorską.

- Dziedzictwo kulturowe jest wartością ponadczasową, jest własnością wszystkich obywateli i na nas obecnie żyjących spoczywa odpowiedzialność za dbałość o to, co odziedziczyliśmy po naszych przodkach - mówi Julia Olech, Miejski Konserwator Zabytków w Przemyślu - Muszę powiedzieć, że wśród mieszkańców Przemyśla widać wielką dumę. Przemyślanie często podkreślają, że są potomkami ludzi, którzy budowali to miasto, kształtowali. Ale nasi przodkowie, którzy budowali Przemyśl nie robili tego sami, tylko korzystali z porad i wiedzy fachowców. Nie powstawałyby w Przemyślu tak wspaniałe rezydencje i kamienice, gdyby mieszczanie nie korzystali z usług architektów, urbanistów i wspaniałych artystów i rzemieślników. Zarówno lokalnych jak i z całej Europy. Ta pokora człowieka majętnego polegała więc na tym,że zwracał się o radę i pomoc do fachowca po to by umiejętnie ukształtować tę swoja kamienicę, a dziś… często zdarza się tak, że ta wiedza i fachowość nie jest do końca doceniana… Jednak myślę, że w wielu wypadkach czysta intuicja nie wystarcza, a Park Kulturowy to jest ogół obiektów i nie możemy o tym zapominać.

Nad ostatecznym kształtem Planu Ochrony Parku Kulturowego pracował cały sztab specjalistów. Byli to profesjonaliści z Instytutu Dziedzictwa Narodowego, Podkarpackiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, architekci, urbaniści, archeolodzy, projektanci krajobrazu kulturowego, naukowcy z najlepszych polskich uczelni.

Idea utworzenia Parku Kulturowego Starego Miasta w Przemyślu ma zarówno swoich zwolenników jak i przeciwników

Do tej drugiej grupy zalicza się Anna Grad Mizgała, przewodnicząca Osiedla Stare Miasto, która obawia się, że zapisy uchwały nie współgrają ze specyfiką starego miasta w Przemyślu.

- Bardzo nas niepokoi to, że nie są sprecyzowane takie kwestie jak: „zmiana sposobu korzystania z zabytków nieruchomych”. W jaki sposób na zmiana ma się odbywać? W jaki sposób będzie to ingerencja we własność poszczególnych lokali czy budynków? Kolejną rzeczą, która nas bardzo niepokoi jest sprawa zakazu lokalizacji na elewacjach frontowych i dachach klimatyzatorów, anten i innych urządzeń technicznych. Mamy też zastrzeżenia do zapisu o zakazie prowadzenia w odniesieniu do budynków frontowych robót budowlanych prowadzących do zmian wystroju elewacji w tym zmian kształtu dachu. Uważam, że obecna ochrona konserwatora zabytków jest w zupełności wystarczająca - mówi Anna Grad Mizgała.

Przeciwników uchwały niepokoi też kwestia pojemników na odpady. W zapisie uchwały „zaleca się stworzenie podziemnych pojemników na odpady”:

- Jeżeli się coś takiego zaleca, potrzebne są szczegóły dotyczące lokalizacji takich pojemników, planu na ich sfinansowanie – dodaje A.Grad-Mizgała.

Co na temat tych wątpliwości twierdzą twórcy uchwały?

- Wszystkie ograniczenia, jakie mamy w zapisie naszej uchwały wynikają z obowiązujących w Polsce przepisów dotyczących ochrony zabytków. Przeciwnicy naszej uchwały powołują się na to, że nie będzie można zmieniać kształtu dachu, czy dobudowywać pięter do istniejących budynków. Dziś też nie wolno samemu tego robić, bo zabraniają tego przepisy. To nie jest żadna nowość, my nie tworzymy prawa na nowo – mówi Mirosław Majkowski - Zarzut dotyczący anten i klimatyzatorów jest w uchwale bardzo wyraźnie sprecyzowany: nie będzie można ich umieszczać przy osiach widokowych. W żadnym mieście typu Kraków, Wrocław czy Poznań na starówkach takich elementów się nie spotyka! Co zaś się tyczy podziemnych pojemników na odpady, to w zapisie uchwały rekomendujemy miastu celowość powstawania takich pojemników na śmieci, po konsultacjach z konserwatorem zabytków wiemy, że w tym kierunku będziemy podążać.

- Dotychczas w Przemyślu było tak, że wszyscy mieszkańcy mieszkający na terenie objętym ochrona konserwatorską, chcący przeprowadzić jakiekolwiek remonty, korzystają z decyzji konserwatora. Wprowadzeniem uchwały o Parku Kulturowym chcemy postawić przysłowiową „kropkę nad i”, żeby wspomóc narzędzia, które już funkcjonują – mówi Julia Olech.

Co z reklamami i billboardami?

Ideą Parku Kulturowego jest przede wszystkim ujednolicenie stylu i pozbycie się szpecących, często starych i wypłowiałych reklam, które nie wpasowują się w architekturę i styl zabytkowego miasta.

- O ile ulica Franciszkańska i Kazimierzowska już w miarę wyglądają przyzwoicie, to ulica Serbańska, Wałowa, Jagiellońska, czy okolice dworca kolejowego to jest koszmar reklamowy – twierdzi Majkowski – Dopóki się tego nie uporządkuje właśnie poprzez uchwałę, to ja nie wierzę, że ktoś zrobi to sam z własnej i nieprzymuszonej woli. Pozytywne jest to, że wielu przedsiębiorców już dopasowuje się do tych naszych zapisów, mimo że uchwała nie weszła jeszcze w życie. Uporządkowanie tej przestrzeni przyniesie taki sam skutek jaki przyniosło w Krakowie, Zamościu, Poznaniu,Wrocławiu czy Bydgoszczy, gdzie już mamy przykład tego, jak można zwiększyć ruch turystyczny na swoim obszarze. Innym takim świetnym przykładem jest Lublin. Tam zostały wprowadzone tak drastyczne zmiany, że nie wyobrażam sobie, żebyśmy mogli coś takiego napisać w naszej uchwale.

Co z ruchem pojazdów na terenie Parku Kulturowego?

W pierwszej fazie tworzenia koncepcji parku jego pomysłodawcy chcieli całkowicie wyprowadzić ruch pojazdów z obrębu Rynku, jednak z tego pomysłu się wycofali.

- Wyłączyliśmy ten temat na wniosek przedsiębiorców, którzy weszli w skład zespołu do spraw utworzenia Parku Kulturowego. Oni naciskali, by tego tematu nie procedować. Głosy, jakie często są niesłusznie rozpowszechniane o tym, że przedsiębiorcy nie będą mogli dowieźć towaru do swoich sklepów czy lokali gastronomicznych są całkowicie chybione. Wszystko będzie się odbywało tak jak do tej pory - mówi M. Majkowski – W naszej uchwale jest mowa jedynie o zakazie urządzania miejsc parkingowych na płycie Rynku, czego też dzisiaj robić nie wolno. Ostatni parking został zlikwidowany z związku z budową trasy podziemnej. Drugie miejsce, jakie zostało wytypowane jako zakaz urządzania parkingów to Plac Dominikański, i de facto tego parkingu pod starostwem już od ponad dwóch lat nie ma i trzecie miejsce to jest katedra i plac katedralny. Tego parkingu tam też już nie ma i całe szczęście, bo mieliśmy prawdopodobnie jedyną katedrę w Europie wybudowaną na parkingu.

Na facebookowej grupie: Przemyśl miasto zabytków – Wehikuł Czasu ciągle możecie wyrazić swoją opinię dotyczącą tego pomysłu. Administratorzy grupy uruchomili ankietę oraz zainicjowali otwartą dyskusję na temat Parku Kulturowego.